Wielkopolskie Towarzystwo Genealogiczne GNIAZDO

O takiej księdze nic nie wiem, ale na czym opierasz twierdzenie o interdykcie? Dostępne informacje sugerują, że parafia podupadła z powodu braków kadrowych.

Historię nałożenia interdyktu na parafię w Kowalewie Opactwie znam od jej proboszcza ks. Andrzeja Jaczewskiego, Salezjanina, z którym rozmawiałem na ten temat w maju 2023r. Przyczyną interdyktu była śmierć proboszcza (prawdopodobnie w 1889r.), który miał zginąć w przedsionku świątyni ugodzony przez jednego z chłopów w trakcie kłótni wywołanej kontrybucją zboża, który duchowny nałożył na parafian tytułem utrzymania parafii. Chłopi zboże przynieśli i wysypali w przedsionku świątyni, gdzie doszło do scysji z księdzem. Funkcjonowanie parafii w Kowalewie przywrócono 14 października 1909r., a do tego czasu kościół służył Rosjanom za stajnię. O ile mi wiadomo, interdykt nie jest rzeczą chwalebną dla parafii, zatem trudno się dziwić, że jej zamknięcie na lat 20 jest tłumaczone brakami kadrowymi.
Pozdrawiam
Krzysztof

Czy ktoś z Państwa trafił na księgę komunikujących parafii Kowalewo Opactwo z lat 1889-1909, a więc w okresie dwudziestoletniego interdyktu nałożonego na tę parafię, kiedy to wierni z Kowalewa korzystali z posługi parafii w niedalekim Lądzie?

Bardzo ciekawe. Warto by jednak to opublikować gdzieś wraz z jakąś kwerendą w dokumentach/prasie, bo w przeciwnym wypadku, za 50 lat rzecz pozostanie co najwyżej niepotwierdzalną legendą. Choć oczywiście w AD we Włocławku mogą wciąż być jakieś materiały.

Kościół w Kowalewie również przed 1909 rokiem był kościołem filialnym parafii w Lądzie. Konflikt kościoła w Kowalewie miał podłoże czysto administracyjne a jedyną zmianą jaka nastąpiła w 1909 roku było prawo‎ ‎prowadzenia‎ ‎oddzielnie‎ ‎aktów‎ ‎stanu‎ ‎cywilnego‎ ‎w‎ ‎Kowalewie-Opactwie.

Podział‎ ‎parafji‎ ‎w‎ ‎djecezji‎ ‎Kujawsko-Kaliskiej.

W‎ ‎podziale‎ ‎parafji‎ ‎djecezji‎ ‎Kujawsko-Kaliskiej‎ ‎zaszły‎ ‎zmiany‎ ‎następujące:‎ ‎
[...]‎3)‎ ‎w‎ ‎parafji‎ ‎Ląd‎ ‎(dekanat‎ ‎Słupecki) utworzona‎ ‎została‎ ‎filja‎ ‎z‎ ‎prawem‎ ‎prowadzenia‎ ‎oddzielnie‎ ‎aktów‎ ‎stanu‎ ‎cywilnego‎ ‎w‎ ‎Kowalewie-Opactwie,‎ ‎złożona‎ ‎ze‎ ‎wsi:‎ ‎Kowalewo‎ ‎Opactwo,‎ ‎Kowalewo-Solectwo,‎ ‎Kowalewo-Góry,‎ ‎Kowalewo-Poparafjalne,‎ ‎Wierzbno,‎ ‎Rokosz‎ ‎i‎ ‎Stara-Wola. [...]

(Wiara, Przegląd Katolicki R.2, nr 2 (Warszawa, 8 stycznia 1910)

W tym samym źródle znajdujemy informację, być może odnoszącą się do Lądu i Kowalewa Opactwa:
Generał-gubernator‎ ‎warszawski‎ ‎przesłał‎ ‎Zwierzchnikom djecezji‎ ‎katolickich‎ ‎w‎ ‎Królestwie‎ ‎Polskiem‎ ‎okólnik treści‎ ‎następującej:

„W‎ ‎jednej‎ ‎z‎ ‎djecezji‎ ‎Królestwa‎ ‎Polskiego‎ ‎zdarzył‎ ‎się‎ ‎fakt‎ ‎pełnienia‎ ‎obowiązków‎ ‎parafjalnych przez‎ ‎zakonników,‎ ‎bawiących‎ ‎jakoby‎ ‎chwilowo w‎ ‎parafji‎ ‎w‎ ‎interesach‎ ‎własnych,‎ ‎bez‎ ‎wyjednywania‎ ‎na‎ ‎to‎ ‎pozwolenia‎ ‎władzy‎ ‎cywilnej.
Obowiązujące‎ ‎prawo‎ ‎o‎ ‎pełnieniu‎ ‎obowiązków parafjalnych‎ ‎przez‎ ‎duchowieństwo‎ ‎ustanawia‎ ‎określony‎ ‎porządek‎ ‎„mianowania,"‎ ‎„przenoszenia" i‎ ‎„tymczasowego‎ ‎zastępstwa."‎ ‎Z‎ ‎tego‎ ‎wynika, że‎ ‎budżety‎ ‎parafji‎ ‎rzymsko-katolickiej,‎ ‎powiększenie‎ ‎ich‎ ‎personelu‎ ‎duchownego‎ ‎i‎ ‎wszelkie‎ ‎zmiany‎ ‎przewidziane‎ ‎są‎ ‎przez‎ ‎prawo‎ ‎—‎ ‎samowolne więc‎ ‎przejmowanie‎ ‎na‎ ‎siebie‎ ‎obowiązków‎ ‎parafjalnych‎ ‎nie‎ ‎może‎ ‎być‎ ‎tolerowane,‎ ‎pełnienie‎ ‎przeto obowiązków‎ ‎tych‎ ‎przez‎ ‎zakonników‎ ‎nie‎ ‎jest‎ ‎dopuszczalne,‎ ‎chyba‎ ‎w‎ ‎charakterze‎ ‎tymczasowo‎ ‎delegowanych‎ ‎zastępców‎ ‎po‎ ‎wyjednaniu‎ ‎na‎ ‎to‎ ‎od
powiedniego‎ ‎pozwolenia. „Ponieważ‎ ‎na‎ ‎zastępstwo‎ ‎takie‎ ‎władza‎ ‎djecezjalna‎ ‎może‎ ‎bezpośrednio‎ ‎mianować‎ ‎osoby,‎ ‎pełniące‎ ‎już‎ ‎obowiązki‎ ‎parafjalne,‎ ‎a‎ ‎ponieważ‎ ‎zakonnicy,‎ ‎znajdujący‎ ‎się‎ ‎w‎ ‎klasztorach‎ ‎obowiązków parafjalnych‎ ‎właściwie‎ ‎nie‎ ‎pełnią,‎ ‎należy‎ ‎wziąć za‎ ‎prawidło:‎
‎1)‎ ‎aby‎ ‎delegowanie‎ ‎zakonników‎ ‎do parafji‎ ‎w‎ ‎myśl‎ ‎punktu‎ ‎b‎ ‎§‎ ‎7-go‎ ‎Najwyżej‎ ‎zatwierdzonej‎ ‎opinji‎ ‎Rady‎ ‎Państwa‎ ‎z‎ ‎dnia‎ ‎26‎ ‎grudnia 1905‎ ‎r.,‎ ‎dokonywane‎ ‎było‎ ‎za‎ ‎zgodą‎ ‎generał-gubernatora,‎
‎2)‎ ‎aby‎ ‎duchowni‎ ‎tak‎ ‎świeccy‎ ‎jak‎ ‎i‎ ‎zakonni‎ ‎nie‎ ‎przyjmowali‎ ‎na‎ ‎siebie‎ ‎obowiązków parafjalnych‎ ‎bez‎ ‎odpowiedniego‎ ‎mianowania‎ ‎ich na‎ ‎te‎ ‎stanowiska‎ ‎lub‎ ‎delegowania‎ ‎na‎ ‎zastępstwo."

Kościół w Kowalewie również przed 1909 rokiem był kościołem filialnym parafii w Lądzie.

To nie jest chyba prawda. Kościół w Lądzie, dawniej cysterski, nie był parafialny przed 1890 rokiem. W lutym 1890 roku przeniesiono parafię z Kowalewa do Lądu, przy czym Ląd wyjęto z parafii Lądek, w której wcześniej się znajdował.

W roczniku duplikatów 1890 widać, że do lutego zapisy są po dawnemu robione w Kowalewie, przez ks. Majkowskiego, od lutego nadal przez ks. Majkowskiego, ale już w Lądzie, po czym od maja zmienia się administrator, odtąd jest nim ksiądz Kasprzykowski. Rocznik ten w inwentarzu w Koninie nadal figuruje w zespole Kowalewo, a zespół duplikatów z Lądu zaczyna się od roku 1891, ale jest to kwestia w zasadzie techniczna, równie dobrze mogli ten rocznik zaszeregować do zespołu Ląd.

Na tę chwilę opowieść o zabójstwie księdza i interdykcie wydaje się legendą i przynajmniej jej dosłowna treść przytoczona powyżej wygląda na fałszywą, choć może być w niej jakieś ziarno prawdy i ciekawe byłoby wyjaśnić sprawę w dokumentach historycznych, zapewne w AD we Włocławku.

W 1889 roku administratorem w Kowalewie Opactwie został x. Józef Majkowski, proboszcz z Lądu a wcześniej wikariusz z Koła. Z powodu konfliktu z władzami w tym samym roku został przeniesiony do parafii Szczerców k. Częstochowy.
Jak widać włos mu z głowy nie spadł.
Ksiądz Józef Majkowski zmarł w Dobroniu w 1909 roku.

Po ugodzie z władzami w 1909 roku do Kowalewa Opactwa przybył x. Szymon Wołosiewicz.

W każdej legendzie jest ziarnko prawdy, a więc i w tej pewnie jest, nawet jeżeli ks. Andrzej Jaczewski przejaskrawiłby pewne informacje. Zanim jednak nie zdobędzie Pan dowodów, że było inaczej, nie określałbym przytoczonej przeze mnie historii jako fałszywej, bo zarzuca Pan duchownemu świadome kłamstwo. Proponuję albo go odnaleźć i zapytać, skąd wziął tę historię, albo rzeczywiście sięgnąć do AD we Włocławku.

Poza tym, podana przez Pana data przeniesienia ks. Majkowskiego do parafii Szczerców nie pokrywa się z ustaleniami p. Łukasza, który odnotował jego obecność w Lądzie jeszcze w maju 1890r.

Treść informacji jest zależna od źródła na którym się opieramy. Niestety skany starych czasopism nie grzeszą dokładnością odczytu.

A dla zainteresowanych:
[i]"Ksiądz‎ ‎Józef‎ ‎Majkowski‎ ‎urodził‎ ‎się dnia‎ ‎19‎ ‎marca‎ ‎1858‎ ‎roku‎ ‎we‎ ‎wsi‎ ‎Olkach, parafji‎ ‎Gąsewie,‎ ‎w‎ ‎ziemi‎ ‎łomżyńskićj.‎ ‎Nauki‎ ‎szkolne‎ ‎ukończył‎ ‎w‎ ‎Pułtusku,‎ ‎poczćm wstąpił‎ ‎do‎ ‎seminarjum‎ ‎w‎ ‎Płocku,‎ ‎zkąd przeniósł‎ ‎się‎ ‎następnie‎ ‎do‎ ‎Włocławka,‎ ‎itu‎ ‎w‎ ‎roku‎ ‎1882‎ ‎został‎ ‎wyświęcony‎ ‎na kapłana.‎ ‎Spełniał‎ ‎obowiązki‎ ‎wikarjura najpierw‎ ‎w‎ ‎Wieluniu,‎ ‎zkąd‎ ‎po‎ ‎dwóch latach‎ ‎został‎ ‎przeniesiony‎ ‎do‎ ‎Kłobucka; tu‎ ‎przebył‎ ‎rok,‎ ‎poczćm‎ ‎przeniesiony‎ ‎został‎ ‎do‎ ‎Koła.‎ ‎Był‎ ‎tu‎ ‎cztery‎ ‎lata‎ ‎pełniąc‎ ‎zarazem‎ ‎obowiązki‎ ‎nauczyciela‎ ‎religji‎ ‎w‎ ‎szkole.‎ ‎Następnie‎ ‎zarządzał‎ ‎czasowo‎ ‎parafjami‎ ‎Kowalewem‎ ‎i‎ ‎Lądem. W‎ ‎roku‎ ‎1890‎ ‎został‎ ‎proboszczem‎ ‎w‎ ‎Szczercowie,‎ ‎a‎ ‎po‎ ‎4‎ ‎latach‎ ‎przeniesiono‎ ‎go‎ ‎do Wielunia‎ ‎pod‎ ‎Uniejowem,‎ ‎gdzie‎ ‎rządził parafją‎ ‎przez‎ ‎lat‎ ‎13.‎ ‎Ztamtąd‎ ‎w‎ ‎kwietniu‎ ‎1907‎ ‎roku‎ ‎przybył‎ ‎do‎ ‎Dobronia."

W duplikatach z roku 1889, ksiądz Majkowski pojawia się w marcu.
Wpisy ze stycznia i lutego sygnuje ksiądz Albert Gołębiowski.
Może to ten sam, który według bazy Księża Wielkopolscy figuruje jako "Alberyk Gołębiowski" i od roku 1890 administruje parafią Myślibórz.

Teraz Pan z kolei stawia mi nieuczciwy zarzut. Nikomu nie zarzucałem kłamstwa. Kłamstwo to (po 1.)świadome mówienie (po 2.)nieprawdy o której się wie, że jest nieprawdą i to (po 3.) w jakimś złym celu. Przypadki, gdy nie zachodzi 1. 2. i 3. równocześnie, nie są kłamstwem, tylko innymi rzeczami, znacznie mniej obciążającymi tak czyniącego, albo wcale.

Na tę chwili podejrzewam jedynie, że wielebny ks. Jaczewski powtarza legendę, o której sądzi, że jest w ogólnych zarysach prawdziwa, jak to zwykle bywa w łańcuszkach osób powtarzających jakieś niesprawdzone wieści.

Poza tym w przytoczonej sytuacji nie trzeba zdobywać dowodów, że zasłyszana historia jest nieprawdą, tylko raczej znaleźć jakieś dokumenty ją uwiarygadniające. Dopóki ich nie będzie, każdy ma prawo wyrażać wątpliwości, czy nie jest gołosłowna.

I proszę nie traktować mojej krytyki osobiście, bo nie ma w niej nic osobistego.