Wielkopolskie Towarzystwo Genealogiczne GNIAZDO

Jedną z najstarszych parafii na Kujawach jest parafia w Polanowicach. Ma bardzo ciekawą historię. Czy znani są wcześniejsi proboszczowie tejże parafii? Dotychczas doszedłem to takich:
1821-1846 Maciej Arkuszewski
1847-1850 Józef Czerwiński
1855-1878 Teodor Drejza
1878-1899 vacat, Leon Kittel - proboszcz z Stodół
1899-1912 Leon Fischbock
1913-1938 Karol Panieński
1938-1968 Ksawery Krawczak
1968-1969 Wincenty Domagalski
1969-1984 Henryk Młotkowski
1984-nadal Paweł Heliasz
Mam skromne informacje o ks. Teodorze Drejzie i Józefie Czerwińskim, ale o Macieju Arkuszewskim w ogóle. Gdy przejdę się na polanowicki cmentarz to napisze o nich.

Pozdrawiam Adam

_________________
Pozdrawiam Adam

Genealogia jest super!!!

Parafia powstała prawdopodobnie w XI wieku, ale pierwsza zapiska o niej pochodzi z 1325 roku, gdzie wymienia się proboszcza Mikołaja. Kolejna zapiska pochodzi aż z 1436. Wówczas proboszczem parafii był ksiądz Andrzej.

Nie wiadomo jakiego wezwania był pierwotny kościółek. Dopiero z dokumentów z 1520 roku wiemy, że był pod wezwaniem św. Klemensa P.P. I, patrona Słowian.
Lokacja pierwotnego kościoła jest nieznana. Prawdopodobnie mieścił się pół kilometra na południe od dzisiejszego w miejscu które mieszkańcy nazywają remizą. Pozostałością po kościele ma być puste miejsce, zarośnięte przez trawę. Jak twierdzą najstarsi mieszkańcy, nigdy nie rosły tam drzewa.

W 1548 roku we wsi Baranowo urodził się Wojciech Baranowski herbu Jastrzębiec (zm. 1615), późniejszy arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski (1608-15). Z oficjalnej biografii prymasa wiemy, że został ochrzczony w polanowickim kościele.

Znalazłem informację o jednym z wcześniejszym proboszczu - ks. Janie Boskowskim w dwóch dokumentach: 1543 i 1549. W pierwszym dziedzic Mikołaj Bieganowski z Ossyslowa, kwituje plebanowi w polanowicach 12 grzywien. W drugim ten sam plebam wraz z swoim bratem płacą 12 grzywien Maciejowi Wiśniewskiemu z Wiśniewa.

W 1574 roku kościół spłonął, a nowy kościół wybudowano na miejscu obecnego boiska szkolnego. Wówczas w skład parafii wchodziły miejscowości: Baranowo, Cykowo, Racice, Tankowo, Straszewo, Sokolniki, Książ, Sukowy, Rzucewo, Słabęcin, Giżewo, Kijewice, Janikowo i Rechta.

_________________
Pozdrawiam Adam

Genealogia jest super!!!

Nowo wybudowany drewniany kościółek służył wiernym przez 264 lata.

Najstarszą zachowaną księgą metrykalną jest księga małżeństw, która pochodzi z 1729 roku, natomiast najstarsza księga chrztów jest z 1736 roku, a zgonów z 1821.

W 1751 akcie grodzkim występuje nazwisko proboszcza X. Józefa Wyssogoty-Zakrzewskiego.

W wyniku zmian granic po Kongresie Wiedeńskim w 1818 roku parafia została włączona do diecezji gnieźnieńskiej. Dotychczas znajdowała się w diecezji włocławskiej.

_________________
Pozdrawiam Adam

Genealogia jest super!!!

W 1840 roku zakończono budowę nowego murowanego kościoła w stylu moderno bez wieży. Z zewnątrz przypominał te z stylu romańskiego. Świątynia jest w stylu późno klasycystycznym, murowaną z cegły, o fundamentach z głazów granitowych. Korpus budowli trzynawowy, czteroprzęsłowy z zachodnim przęsłem nieco węższym. Budowę nowej świątyni doglądał ks. Maciej Arkuszewski, a patronował ją właściciel Słabęcina - p. Przybyszewski.

Konsekracji kościoła dokonał arcybiskup gnieźnieński i poznański Marcin Dunin. Wówczas parafia składała się z: Baranowa, Cykowa, Giżewa, Janikowa, Kijewic, Kraszyc, Racic, Rechty, Rzucewa, Słabęcina, Sokolnik, Suków i Książa.

Od 1847 roku proboszczem parafii był ksiądz Józef Czerwiński. Urodził się on w 1810 roku, święcenia kapłańskie przyjął w 1830. Funkcję plebana pełnił do 1855, kiedy to przeniesiono go na Odolanowa. Zmarł w 1894 roku.

W 1855 roku probostwo objął ks. Teodor Drejza. Urodził się w 1814 roku, święcenia kapłańskie przyjął w 1841. 20 sierpnia 1876 roku został ochrzcił błogosławionego księdza Stanisław Kubski (zm. 1941) z Książa, późniejszego proboszcza Parafii NMP w Inowrocławiu, jedenego z 108 męczenników polskich. Zmarł w 1878 roku, jest pochowany na polanowickim cmentarzu.

_________________
Pozdrawiam Adam

Genealogia jest super!!!

Po śmierci ks. Drejzy proboszczem parafii został Leon Kittel, który oficjalnie sprawował pieczę nad sąsiednią parafią - Stodoły (od 1866 r.). Proboszcz ten wspominany jest jako wybitni działacz kulturowy.
Urodził się w 1839 roku, święcenia kapłańskie przyjął w 1862, a zmarł 4 czerwca 1914. W księgach metrykalnych brakuje niestety zapisków z 1878-1888, które zamieścił w księgach w Stodołach.

_________________
Pozdrawiam Adam

Genealogia jest super!!!

Początek XX wieku wiąże się z historią dwóch księży, którzy podczas swojej obecności w parafii dokonali licznych prac remontowych i budowlanych.
Pierwszy z nich ksiądz Leon Fischbock (prob. 1899-1912) pobudował do kościoła wieżę z zegarem, ufundował konfesjonał i postawił trzy nowe ołtarze. Jego pieczołowita praca znalazła uznanie u Ludwika Przybyszewskiego, dziedzica wsi Giżewo o wyznaniu ewangelicznym, który przeznaczył do rozbudowę kościoła połowę potrzebnej kwoty.
W 1909 roku architekt z Poznania Zdzisław Muller przygotował plan wieży. Prace nad budową kościoła rozpoczęły się zimą 1910 roku od zwózki kamieni i cegły, a same prace budowlane wiosną 1911.
Wieża znajduje się od strony zachodniej. Styl wieży zastosowany do kościoła jest w stylu romańskim. Jej wysokość wynosi 36 metrów, z czego 24 m stanowi mur, a 12 m ośmioboczny czub. Początkowo dach pokryty był śląską dachówką, obecnie jest blachą miedzianą. Szczyt wieży zdobi piękny krzyż, z którym związana jest miejscowa legenda. Wewnątrz od lat bije wspaniały dzwon, stopiony przed wieloma laty z dwóch mniejszych.
Portal wejściowy został wykonany z saksońskiego piaskowca i ozdobiony bogatą ornamentyką w stylu romańskim. Nad wejściem widnieje płaskorzeźba Opatrzności Bożej pośród Aniołów.
Prace murarskie, ciesielskie i stolarskie wykonał Michał Kopański z Kruszwicy. Krzyż wieżowy i prace ślusarskie wykonane zostały w pracowni pana Andrzejewskiego i spółki w Poznaniu.
W 1913 roku nowym proboszczem został ksiądz Karol Panieński. Kontynuował prace rozpoczęte przez swojego poprzednika i wzbogacił kościół o drogę krzyżową, wizerunek Chrystusa Ukrzyżowanego, ławki, balustrady. W 1936 roku kościół został artystycznie odmalowany przez firmę Królikiewicza z Poznania.
Ks. Panieński zmarł w 1938. Ostatnie lata życia spędził na wózku inwalidzkim.

_________________
Pozdrawiam Adam

Genealogia jest super!!!

"Nauczył nas modlić się" tak o proboszczu z okresu okupacji hitlerowskiej wypowiadają się wszyscy mieszkańcy, którzy pamiętają swojego starego proboszcza - ks. Ksawerego Krawczaka.
Posługę w Polanowicach rozpoczął niestety od okresu, który na zawsze zmienił świat. 1 listopada 1939 roku został aresztowany i osadzony w Inowrocławiu. Wraz z innymi kapłanami powiatu inowrocławskiego został wysłany do obozu pracy do Górnej Grupy koło Grudziądza. Stamtąd został przewieziony do obozu koncentracyjnego w Stutthofie, następnie Sachsenhausen i w końcu do Dachau, gdzie przebywał do 29 kwietnia 1945 roku. Tam służył jako królik doświadczalny, pod koniec wojny została wszczepiona mu malaria.
Po uwięzieniu proboszcza kościół został zamknięty i użyty do przechowywania konserw dla wojska. Wtedy też znikły bezpowrotnie chorągwie, bielizna kościelna, zniszczono organy i liczne malowidła.
Od 1945 roku w kościele ponownie zaczęto odprawiać nabożeństwa. Przez pół roku ofiarę Krwi Chrystusowej sprawowali księża: Kazimierz Gliński i Kazimierz Sojka z Kruszwicy. Od 1 stycznia 1946 roku do swoje pracy wrócił ponownie proboszcz Krawczak. Niestety, początkowo nowo sprowadzona ludność nie dała spokoju księdzu. Niektórzy z nich dopuścili się zdemolowania plebani i bijąc księdza łopatami i widłami.
Budynek kościoła po wielu latach ponownie zaczął przypominać używalny, pomalowano go, wstawiono nowe rynny i założono instalację elektryczną. Zakupiono nową bieliznę liturgiczną, naczynia.

_________________
Pozdrawiam Adam

Genealogia jest super!!!

Kolejnym proboszczem na krótko (bo tylko na rok) został ksiądz Wincenty Domagalski /1968-1969/. Jego następca na długo zostanie zapamiętany przez wszystkich parafian. Ksiądz Henryk Młotkowski, bo o nim mowa, przyczynił się do poważnej promocji parafii. Za jego czasów powstał chór kościelny, który kilka razy pod rząd był najlepszym chórem parafialnym w kraju, raz na Jasnej Górze śpiewali dla Ojca Świętego.

Również budynek kościoła uległ modyfikacji. Kościół otrzymał posadzkę, został odmalowany artystycznie przez panią Bajkowską z Poznania, ściany i sufit kościoła otrzymał swoje freski (na jednym z nich widnieje postać podobna do proboszcza Młotkowskiego), wstawiono nowe okna. Obok kościoła dobudowano dom przedpogrzebowy, podwyższono przez nawiezienia ziemi cmentarz, postawiono salkę katechetyczną i przeprowadzono remont plebanii.

W 1979 roku parafię nawiedził Wizerunek MB Częstochowskiej. Ksiądz Henryk Młotkowski został przeniesiony na inną parafię w 1984 roku.

_________________
Pozdrawiam Adam

Genealogia jest super!!!

W końcu zamknę zapis historyczny parafii polanowickiej.

Od 1984 roku proboszczem parafii w Polanowicach jest ksiądz Paweł Heliasz (ur. 1937 w Kruchowie). Wcześniej pracował w parafii Gorykowo, gdzie wybudował nowy kościół. Za jego czasów założono ogrodzenia wokół kościoła i plebanii, otynkowano budynek świątyni, przełożono dach, wieżę pokryto blachą miedzią. Dwukrotnie odmalował kościół. Położył chodniki przy kościele i na cmentarzu. Wybudował pięć grot.

Na dzień dzisiejszy parafia obejmuje dziewięć wiosek: Polanowice, Sokolniki, Janikowo, Gustawowo, Giżewo, Racice, Cykowo, część Baranowa i Słabęcin, razem 1112 osób.

_________________
Pozdrawiam Adam

Genealogia jest super!!!

Historia parafii to nie tylko dzieje proboszczów, to także wieloletnia praca organistów.

Organy istniały już na początku XX wieku, niestety zgubiłem gdzieś notkę o ówczesnym organiście, ale może uda mi się ją znaleźć.

Pierwszym znanym przez Polanowiczan organistą był Leon Matkiewicz. Pochodził z Ostrowa Mogileńskiego. Jego posługa trwała za ks. Panieńskiego i ks. Krawczaka. W latach 1935-1939 był właścicielem sklepu w Polanowicach. W kościele prowadził chór, podczas którego młodzież uczyła się śpiewać na cztery głosy. W okresie II Wojny Światowej pracował w warsztacie do źrebaków.
W 1937 roku ożenił się z aptekarką z Kruszwicy, która dwa lata później zmarła. Potem ożenił się ponownie z siostrą zmarłej żony. W latach wojny często chorował, zmarł przed jej zakończeniem. Pochowany został w Ostrowie Mogileńskim.
Leon Matkiewicz miał trzech braci i jedną siostrę. Jeden z nich Roman (ur. 1908) przejął pałeczkę po bracie. Kontynuował naukę śpiewania. Nie miał żony. W wyniku konfliktu z proboszczem przeniósł się do Kruszwicy, gdzie dalej pracował jako organista, a następnie do Inowrocławia, gdzie śpiewał w Kościele NMP, św. Krzyża i ruinie. Na starość powrócił do Ostrowa Mogileńskiego z siostrą Martą, gdzie zmarł i został pochowany.

Kolejnym organistą był Leon Wachowicz (zm. 1965) pochodził z Różniat. W kościele pracował pięć lat do 1960 roku. Ojciec szóstki dzieci, były pracownik barona Willamowitza.

W okresie pracy ks. Młotkowskiego do kościoła dojeżdżał z Inowrocławia Władysław Dankowski. Do Polanowic przyjeżdżał pociągiem o 7:00, a wracał autobusem o 13:00. Zmarł latem na początku lat 80-tych. Miał ponad siedemdziesiąt lat. Został pochowany w Inowrocławiu.

Pierwszą kobietą organistą był Bernadetta Dłoniak zd. Szela. Pracowała w polanowickim kościele do 1984 roku. Potem przeprowadziła się do Wrześni, gdzie otworzyła szkołę muzyczną.

Drugą organistą była Jolanta Piasecka, pracowała w Polanowicach od 1984 do 1996 roku. Obecnie gra w kościele św. Teresy w Kruszwicy.

Obecnie podczas mszy świętej umila nam uszy pan Krzysztof Chopcia. Pracuje jako orgaista od 1999 roku.

_________________
Pozdrawiam Adam

Genealogia jest super!!!

Dzień dobry.
Chciał bym sprostować pana wpis odnośnie p.W.Dankowskiego.Umarł w sierpniu 1973r. a nie 1980.Prowadził również chóry m.in w Janikowie.
I taka jeszcze ciekawostka-od1947 do 1959 mieszkał w jednym domu z przywódcą Powstania Wielkopolskiego gen.St.Taczakiem w Janikowie.

Leo Fischbock
* 10.10.1868 Bledzew (Skwierzyna) + 12.06.1926
Był także proboszczem w Pszczewie.

Pozdrawiam,
Michał

_________________
Bartkowiak Biegański Błaszczak Braniewicz Brykcy Danielewicz Góralczyk Grygier Grzesiak Grzybek Kleibert Kózka Kubiak Kurek Kuśnierek Lange Mucha Odważny Owczarzak Pałuba Sikorski Skubel Tomaszewski Wallheim Wasielewski

Na podstawie ksiąg ślubów:
1800 1801 Mathias Arkuszewski vicarius Polanoviensis
1803 Josephus Karas Canonicus Lateranensis Parochus Stodulnensis
1803 Xaverius Białaszewicz V. Colleg. Crusv.
1803 Adalbertus Frydrychowski V. Colleg. Crusviciensis
1804 Adalbertus Frydrychowski Vicar. Crusvi.
1804 Adalbertus Frydrychowski Curatus Polanoviensis
1805 A.R.D. Jacobus Zynda Canncus Crusvicien. Parochus Sławcen.
1806 A. Fryd. C. Polan.
1807 A. Frydrychowski C. Polanov.
1808 Adalbertus Frydrychowski
1810 Ad. Frydrychowski C. Polanovicensis
1811 Adalbertus Frydrychowski Curatus Polanovicensis
1813 Adalbertus Frydrychowski Parochus Polanovicensis
1815 1816 1817 Adalbertus Frydrychowski Curatus Polanovicensis
1818 Adalbertus Frydrychowski in Parochialis Ecclesia Polanovicensi Actualis Curatus
1819 Adalbertus Frydrychowski Parochus Polanovicensis
1820 Adalbertus Frydrychowski Parochus loci
1820 Laurentius Dembowski Parochus Ostroviensis circa oppidum Strzelno
1820 Josephus Karaś Parochus Stodolensis
1821 Antonius Kucinski? Religiosus ords S. Francisci locum tenens Praepositi, seu vicarij
1821 Antonius Kucinski? Religiosus ords S. Francisci Substitus praepositi
1821 Antonius Kucinski? Rucinski? Religiosus ords S. Francisci in loco Praepositi
1822 Mathias Arkuszewski Commendarius loci
1822 Mathias Arkuszewski Parochus Polanoviensis

_________________
Marzena
Szukam:Zgórski,Jankowski,Musiałowski,Wojtasik,Gabryszak,Andrzejczak,Szulczewski,Woźniak,Gryger (Gregier),Kuraszkiewicz,Grzeszkiewicz (Grzeszkowiak),Leśniewicz,Walczak,Orłowski,Tarnecki,Wiśniewski (były powiat Strzelno,okolice Skulska i Wilczyna)

Witam.
Znalazłam informację, iż budynek polanowickiego kościoła był budowany w 1838r.
Otóż w kwietniu 1838, w bliżej nie określonym wypadku( zapis z księgi zgonów "infelici casu"), zginęli dwaj synowie mojego przodka, Jan Loxa, który był mularzem.
Wędrował po okolicznych majątkach biorąc udział w różnych budowach. Wiem, że mieszkał między innymi w Górze, Kruszy Zamkowej, Ludzisku, Kołudzie, Markowicach i Górkach.
W jednej z gałęzi rodziny, zachowała się opowieść o braciach, którzy mięli zginąć, spadając z dachu jakiegoś kościoła.
Chciałem zapytać, czy nie orientują się Państwo, czy mogą istnieć jakieś dokumenty, czy też zapiski dotyczące takiego wypadku?
Czy była ówcześnie, jakaś instytucja odnotowująca takie zdarzenia?
A może ktoś z Państwa spotkał się z jakimiś parafialnymi zapiskami z Polanowic, w których mogło by być odnotowane to zdarzenie?
Albo też, czy w 1838r, odbywały się jakieś inne roboty budowlane w okolicznych parafiach
Pozdrawiam serdecznie
Jacek

Od niedawna dziala nowa strona internetowa ze szczegolowa mapa cmentarza parafialnego:
http://37.28.154.108/polanowice

_________________
Pozdrawiam Adam

Genealogia jest super!!!

@Adam91
Gdzie uzyskałeś dostęp do tak starych dokumentów z XVI w. dotyczących parafii w Polanowicach?

Czy przejście parafii w Polanowicach w 1818 r. z diecezji włocławskiej do gnieźnieńskiej miało wpływ na prowadzenie ksiąg metrykalnych w zakresie pisowni nazwisk?
Czy są dostępne jakieś dokumenty z wytycznymi w tym zakresie?

_________________
Pozdrawiam
Maciej

Zrodlem historycznym dotyczacym historii parafii w Polanowicach jest Slownik Geograficzny Krolestwa Polskiego. Poza tym w Archiwum w Inowroclawiu znajduje sie 40 jednostek archiwalnych z parafii polanowickiej od 1720 roku.
Nie wydaje mi sie, zeby zmiana granic diecezji jakos specjalnie wplynela na zapisy metrykalne. Niestety, nie wiem czy zmienily sie akta koscielne. Polecam odwiedzic parafie w Polanowicach, a takze miejscowosc. W koncu lezy na szlaku sw. Jakuba.

_________________
Pozdrawiam Adam

Genealogia jest super!!!

Dziękuję.

Chodziło o przywołane przez Ciebie dokumenty z 1543 i 1549 r., czyli z XVI w.
Gdzie je można zobaczyć?

Poza tym, czy jest gdzieś baza tych jednostek archiwalnych od 1720 r. z parafii Polanowice?
Szukałem w SEZAMIE Archiwum Państwowego i nie znajduje.

_________________
Pozdrawiam
Maciej

Pierwsze informacje pochodza z tek Dworzaczka dostepnych w internecie.

A oto informacje o zasobach z Archiwum z Inowroclawia: http://baza.archiwa.gov.pl/sezam/sezam. ... ly_id=8938

_________________
Pozdrawiam Adam

Genealogia jest super!!!

Bardzo dziękuję.
W Tekach Dworzaczka wpisywałem "Polanowice" zamiast wpisać "Polanowic*", a w bazie Archiwum Państwowego też miejscowość w mianowniku. Jak się pominie końcówki w wyszukiwarce, to wszystko się znajduje.
Dziękuję.

_________________
Pozdrawiam
Maciej

Co do zapisek XVI-wiecznych, w Archiwum Diecezjalnym we Włocławku są akta wizytacyjne tej parafii od tegoż wieku począwszy.

http://archiwum.diecezja.wloclawek.pl/03zasoby.htm

_________________
Pozdrawiam - Bartek

HIC MORTVI VIVVNT ET MVTI LOQVVNTVR. A dbałość o naukę jest miłość.

Mam jeszcze pytanie odnośnie ksiąg metrykalnych.
Na stronie Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie jest informacja o księgach metrykalnych (chrzty od 1736, śluby od 1729 oraz zgony od 1821).
Natomiast na stronie parafie.genealodzy.pl do niedawna była jeszcze informacja o księgach metrykalnych (urodzenia od 1631, śluby od 1604 oraz zgony od 1676):

Baza ta była tworzona kilkanaście lat temu.
Czy to możliwe, że księgi te istniały i w ostatnim czasie gdzieś się zapodziały?

_________________
Pozdrawiam
Maciej

Przy Polanowicach omyłkowo wpisano dane dot. ksiąg z Ponieca.

_________________
Pozdrawiam - Bartek

HIC MORTVI VIVVNT ET MVTI LOQVVNTVR. A dbałość o naukę jest miłość.

Adam91 czy zachowało się może jakieś zdjęcie ks. Fischbocka?

W mojej parafii proboszczem był jego starszy brat Emanuel

Pozdrawiam, Miłosz

_________________
Miłosz z Wilkowic